ISIRGAN OTU FAYDALARI VE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Birinci yüzyılda Yunan hekimler Dioskorides ve
Galen ısırganotu yapraklarının diüretik ve laksatif
özellikte olduğunu ve astım, akciğer iltihabı gibi
hastalıkların tedavisinde kullanıldığını rapor
etmişlerdir. Buna benzer olarak ısırganotu hemen her
ülkede halk hekimliğinde kullanılmaktadır. Isırganotu
yaprakları ve tohumlarının tek başına ya da diğer
bitkilerle birlikte diyabet, ekzema, hemoroit, karaciğer
iltihaplanması, anemi, romatizma ve prostat kanseri
gibi hastalıkların tedavisinde kullanıldığı
bilinmektedir (Konrad ve ark., 2000; Leporatti ve
Corradi, 2001; Miraldi ve ark., 2001; Petlevski ve
ark., 2001). Bitkinin analjezik ve ağrı kesici (Yongna
ve ark., 2005), antimikrobiyal (Gülçin ve ark. 2004;
Uzun ve ark., 2004), antibakteriyel (Aksu ve Kaya,
2004), tansiyon düşürücü ve antidiyabetik (Newall ve
ark., 1996; Ziyyat ve ark., 1997; Bnouham ve ark.
2003; Farzami ve ark., 2003), kardiyovasküler (Testai
ve ark., 2002), diüretik (Tahri ve ark.,2000),
antiemflammatuar (mafsal ağrılarını giderici) (Randall
ve ark., 1999) ve antiromatizmal (Riehemann ve ark.,
1999) etkilerini bildiren pek çok araştırma mevcuttur.
Bitki ülkemizde de halk hekimliğinde yaygın bir
şekilde kullanılmaktadır. Nitekim Şimşek ve ark
(2004), Türkiye genelinde yürüttükleri etnobotanik bir
çalışma ile ısırganotunun halk arasında kullanım
amaçlarını kanser, böbrek rahatsızlığı, solunum yolları
rahatsızlığı ve öksürük tedavisi, saç dökülmelerini
önleme, nefes darlığı, felç, tansiyon, mide ağrısı,
romatizma, mantar enfeksiyonları, kemik erimesi,
egzama, kadın hastalıkları, hipertansiyon, böbrek taşı
düşürme ve hazmı kolaylaştırma şeklinde
tanımlamışlardır. Gülçin ve Ezer (2004)’de
ısırganotunun halk arasında hemoroit tedavisinde
yaygın bir şekilde kullanıldığını bildirmişlerdir.
Benzer şekilde Koç (2002)’ nin bildirdiğine göre
bitkinin haşlanan kök sapları kalbin
kuvvetlenmesinde, sirkeli tentürü saç büyümesi ve
kepeğe karşı kullanılmaktadır. Ayrıca tohumları ezilip
yoğurt ile karıştırılarak şeker hastalığına karşı
kullanılmakta; zeytinyağında yaprakların bekletilmesi
ile elde edilen tıbbi yağ da haricen kullanılmaktadır.
Yine tohumlarından ise idrar söktürücü, müshil, ateş
ve bağırsak parazitlerini düşürücü olarak
faydalanılmaktadır.
Ancak bitkinin yanlış kullanımı sağlık açısından
sakıncalı olabilmektedir. Örneğin, Çalışkaner ve ark.
(2004)’ ün bildirdiğine göre, mafsal ağrılarını
gidermek maksadıyla taze ısırganotu (U. urens)
yaprağını dilinin üzerine koyup emmek suretiyle
tatbik eden bir bayan hastanın dilinde ve boğazında
şiddetli ödemler meydana gelmiştir. Bu yüzden
bitkinin tedavi maksadıyla kullanımı için mutlaka bir
hekime danışılmalıdır.