Kozmetik Ürünler: Antiperspiran ve Deodoranlar

Ter Bezleri ve Terleme: 

Doğal ve gerekli olan terleme, ter bezlerinde oluşan sıvının deri yüzeyine iletilmesi demektir. Yetişkin bir insanda 3-4 milyon civarında ter bezi bulunur. Ter bezlerinden salınan ter sıvısı kokusuzdur. İnsan vücudunda iki değişik ter bezi bulunmaktadır. Bunlar ekrin ve apokrin ter bezi adıyla bilinirler.

• Ekrin ter bezleri: Doğuştan beri var olan ekrin ter bezleri temel olarak vücut sıcaklığının artması sonucu çalışmaya başlarlar. Özellikle sıcak ve nemli bir iklimde ekrin ter bezlerinden günde 2 It'ye yakın ter salgılanır. Terin %99'ı su, geri kalanı ise temel olarak tuzdan (sodyum klorür) oluşur.

• Apokrin ter bezleri: Apokrin ter bezleri çocukluk dönemi boyunca yavaş yavaş gelişir; ergenlik döneminde gelişimini tamamlar ve etkinliği en üst düzeye çıkar. Bu ter bezleri kol altlarında ve cinsiyet organları çevresinde bulunur. Duygusal uyarılarla içlerindeki sıvıyı kılın çıktığı kanala aktarır ve sıvı bu yolla derinin yüzeyine ulaşır. Salgıladığı ter kıvamlı, süt görünümünde ve miktarı azdır.

Apokrin ter sıvısının içinde amino asitler, yağ özelliğinde moleküller ve tuzlar bulunur. Bu maddeler, deri yüzeyinde doğal olarak bulunan mikroorganizmalar tarafından parçalanarak uçucu ve kötü kokulu moleküllere döner.

Ter kokusunu artıran bir etken de kişisel temizliğe önem verilmemesidir. Özellikle kıl, ter sıvısının ve bakterilerin deri yüzeyinde birikmesine neden olur ve koku oluşumunu artırır.


Antiperspiran ve Deodoran Maddelerin Etki Mekanizması
Antiperspiran maddelerin terlemeyi önleme mekanizmaları hakkında kesin bir sonuca varılamamıştır. Ancak en çok kabul gören iki öneri bulunmaktadır. Bunlardan birincisi deri üzerine uygulanan üründeki ter kesici moleküllerin ter kanalına sızması ve burada jelimsi bir tıkaç oluşturarak kanalın tıkanmasına neden olmasıdır. Bu maddelerin olası diğer bir etki mekanizması da, ter kanalının deri yüzeyine açılan kısmını büzerek sıvı çıkışını engellemeleridir. Sonuç olarak ter bezinden deri yüzeyine iletilecek olan sıvı deri yüzeyine ulaşamaz.

Deodoran ürünler içinde bulunan etkili maddeler deri yüzeyindeki mikropları öldürerek, bunların koku oluşumuna katkılarını ortadan kaldırırlar. Deodoran ürünlerin tedavi edici etkileri yoktur.

Ter kesici maddeler asit özellikte olmaları nedeni ile, deodoran özellikli maddeler gibi, cilt üzerindeki mikroorganizmaları öldürme gücüne sahiptir. Bu nedenle ter kesici bir ürün aynı zamanda deodoran etkiye de sahiptir. Buna karşılık deodoran maddelerin ter kesme gibi bir özellikleri yoktur.

Antiperspiran Etkili Maddeler:
Ter kesici maddeler aluminyum veya alüminyum ve zirkonyum içeren moleküllerdir. Bunlardan en bilineni, aeresol şeklinde tüketiciye sunulmasına izin verilen tek madde aluminyum klorhidrattır. Aluminyum zirkonyum klorhidrat ise son senelerde antiperspiran amaçla kullanılmaya başlanmıştır. Antiperspiran Maddelerin Zararlı Etkileri: Antiperspiran etkili ürünlerin meme kanserine yol açtığına dair bazı bulgular mevcuttur.

Ter kesici bir ürünün kullanımı ile giysilerde leke meydana gelebilir. Özellikle pamuklu ve keten kumaşlar bu durumdan çok daha fazla etkilenirler. Giysilerde kullanılan bazı boyalar asite karşı dayanıksızdır. Ter kesici maddenin asit özelliği bu tip boyaların renginin açılmasına neden olabilir.

Deodoran Etkili Maddeler:
Kozmetik pazarında bulunan deodoran özellikli ürünlerin bir kısmı sadece "kokulandırılmış alkollü sulu çözelti" halinde aeresol kabı içinde ambalajlanarak pazarlanmaktadır. Bu ürünlerde mikroorganizma öldürücü madde etanoldür.

Diğer bir kısmı beyaz renkli veya şeffaf çubuk şeklinde ambalajlanarak tüketiciye sunulmaktadır. Bu gün için deodoran bir üründe, cilt üzerindeki mikroorganizmaları öldüren madde olarak çoğunlukla triclosan kullanılmaktadır.

Bu madde etanolde çözünebildiği halde suda çözünmez. Bu nedenle cilt üzerinden terleme ile uzaklaşmaz. Triclosan içeren ürünlerin büyük bir çoğunluğunda alkol de bulunur. Bu da antimikrobik etkinin artmasına yardım eder.

Triclocarban da mikrop öldürücü etkisi nedeni ile özellikle deodoran özellikli sabunlarda deodoran madde olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Hekzaklorofen ve Bitional da deodoran amaçla kullanılır.

Antiperspiran veya deodoran etkili ürün çeşitleri Bu ürünler değişik şekillerde hazırlanıp tüketiciye sunulmaktadır.

Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Krem (emülsiyon),
• Çubuk (mum),
• Sulu alkollü çözelti,
• Uçucu silikon yağı içinde toz,
- Krem şeklinde olanlar genellikle sıkılabilir tüpde ambalajlanır.

Çubuk Antiperspiran ve Deodoranlar:
Çubuk şeklinde olanlar özel bir itme mekanizmasının bulunduğu sert plastikten yapılmış yassı silindirler içinde ambalajlanır. Çubuklar en çok tercih edilen ürünlerden biridir.
Çubuğun içeriğinde stearat yapısında kütleyi oluşturan bir madde, etanol ve nemlendirici maddeler bulunur. Özellikle antiperspiran madde içeren bir çubuk hazırlanırken yapısına uçucu özellikte silikon yağı konabilir. Bu yağ ürünün kol altına uygulanmasından sonra hızla buharlaşarak kol altındaki kalıntının hızla kurumasını sağlar ve kişide kuruluk hissi uyandırır.

Diğer antiperspiran ve deodoran tipleri:
Sulu alkollü çözelti, akıcı emülsiyon (viskozitesi az emülsiyon, losyon) veya uçucu silikon yağı içinde toz halinde hazırlanmış ürünler ise genellikle bilyalı kapak taşıyan cam veya plastik şişelerde veya aeresol kaplarında pazarlanırlar.

Aeresoller:
Antiperspiran madde içeren aeresoller toz halindeki ter kesici madde ve temel olarak uçucu silikon yağını içerirler. Kullanımları çok yaygındır. Antiperspiran ve deodoranlardaki koku maddeleri: Yukarıda çeşitleri açıklanan ürünlerin hepsi kokulandırılmıştır. Koku bileşenleri, kimyasal dayanıklılıkları çok iyi olmayan yapılardır. Bu nedenle ürün içindeki bütün yapılarla geçimli olan koku karışımlarının kullanılması gerekir.

Aeresol şeklinde hazırlanan antiperspiran veya deodoran özellikli bir ürün hoş kokulan nedeni ile amaçları dışında kullanılmamalıdır. Özellikle antiperspiran madde içeren aerosoller vücudun sadece kol altı bölgesine uygulanmalıdır; bu ürünlerin asit özellikli oldukları unutulmamalıdır.