Yumurtanın Faydaları ve Beslenmedeki Önemi

Yumurtanın:

% 11 kabuk
% 58 ak
%31 sarı

Yumurtanın Genel Bileşimi;

Yumurtanın Protein İçeriği
Protein kalitesi yüksektir.
Vücut proteinlerinin sentezi için gerekli elzem amino asitleri (8 adet) gereken miktar ve oranlarda içerir. Elzem aa örüntüsü dengelidir.
Tamamı vücut proteinlerine dönüşebilmektedir (Örnek Protein)(Anne Sütü)

Not:Diğer besinlerin protein kalitesinin hesaplanmasında da kullanılmaktadır.

Yeterli ve dengeli beslenmede tüketilen proteinin;
Sağlıklı gebe ve emzikli kadınların beslenmesinde artan protein gereksinmesinin karşılanmasında önerilmektedir.
Yüksek kaliteli protein yaşlılarda, egzersize yanıt olarak kas kitlesinin gelişimi için gereklidir.
Yanıklı hastalar, enfeksiyonu olan hastalara hazırlanan diyetlerde önemli yer tutar.
Yumurta kolay pişirilir, çiğnemesi ve sindirimi kolaydır.
Yetişkinlerde ¼’ü , çocuklarda ise en az yarısı hayvansal kaynaklı olmalıdır.
Büyüme ve gelişme çağındaki bebek ve çocukların gereksinmesi daha fazladır.
Çocukların beslenmesinde yumurta besin çeşitliliğini sağlar
Büyüme için yüksek kaliteli protein alınmalıdır.
Çocuklarda sabah kahvaltısı okul başarısında etkilidir. Tokluk sağlar. Kahvaltıda yumurta tüketimi sağlanmalıdır
.

Yumurtanın toplam yağ içeriği düşüktür.
Doymuş yağ asitleri oranı düşüktür

Yumurtanın Yağ Asitleri İçeriği
% 36 doymuş yağ asitleri
% 48 tekli doymamış yağ asitleri
% 16 çoklu doymamış yağ asitleri
Doymuş yağ KVH için risk faktörüdür

Çoklu doymamış yağ asitlerinin;
Kan toplam kolesterolü ve LDL-kolesterolünü düşürücü etkileri vardır.
Trombosit birikimine engel olurlar.Böylece kalp-damar hastalıklarını önleyici etkide bulunurlar.

Yumurta sarısı lipitleri:
Yumurta beyazında yağ ve kolesterol bulunmaz.
% 46 trigliseritler
% 20 fosfolipidler (lesitin)
% 3 başta kolesterol olmak üzere diğer sterollerdir

1 yumurta sarısı 215 mg kolesterol içerir

Kolesterol;
Tüm hayvanlar ve insanlarda vücutta sentezlenen yağ benzeri bir maddedir.
Sinir liflerinin yalıtımı, hücre duvarının bütünlüğünün sağlanması, vitamin D sentezi, çeşitli hormonların ve sindirim salgılarının oluşumu için gereklidir.

Major KVH için Risk Etmenleri

SİGARA
YÜKSEK KAN BASINCI
YÜKSEK KAN KOLESTEROL DÜZEYİ
ŞİŞMANLIK
GENETİK


Beslenmemizde kolesterolden çok, toplam yağ miktarı ve yağ asitleri örüntüsüne dikkat etmemiz gereklidir. Epidemiyolojik çalışmalar diyet kolesterolü ile KVH arasında bir ilişkinin olmadığı göstermiştir
Düşük yağlı diyet tüketen sağlıklı bireylerde her gün bir yumurta tüketmenin sakıncası yoktur. Ancak; kalp-damar hastaları ve diyabet hastalarında veya genetik olarak bu hastalıklara eğilimi olup, risk taşıyanlarda yumurta sınırlandırılmalıdır.

Kolesterol metabolizması bozukluğu yoksa Yeterli ve dengeli olarak tüm besin gruplarını tüketiyorsa İdeal vücut ağırlığını koruyorsa Fiziksel olarak aktifse ve sigara kullanmıyorsa Yumurtanın yüksek kolesterol içeriğinden dolayı endişe duyulmasına gerek yoktur


Yumurtadaki Mineraller 

Demir; Kan yapımı için gereklidir, yetersiz alındığında anemi (kansızlık) oluşur. Ayrıca demirin büyüme, gelişme, hastalıklara karşı korunmada da rolü vardır.

-Yumurta, C vitamini kaynağı bir besinle (domates, yeşil sebzeler, turunçgiller vb.) tüketilerse yapısındaki demirin emilimini arttırmış oluruz.

-Çayda bulunan tanenler yumurtadaki demirin emilimini olumsuz yönde etkileyeceğinden, çay öğünlerle birlikte içilmemelidir.

-Yemeklerden en az 45-60 dk önce veya sonra içilmelidir.

Çinko; Yumurta çocuk beslenmesinde; özellikle büyüme-gelişme ve bağışıklık sisteminde rolü olan çinko minerali için de iyi bir kaynaktır.

Yumurtadaki Vitaminler 

Yumurta sarısı; A, D, E, K vitamini, B vitaminlerinden (B2, B6, B12) zengindir

Yumurtanın Enerji İçeriği 
Besin ögesi içeriği yoğun olmakla birlikte enerji içeriği düşüktür.
Bir yumurta yaklaşık 70 kkal içermektedir. 2000 kkal diyete katkısı sadece %3.5’dir

Yumurtanın karotenoid (lutein ve zeaksantin) içeriği: 
-Yumurta sarısındaki karotenoidlerin %89’u lutein ve zeaksantidir.
-Lutein kanser, atherosklerozis ve KVH korur. Anti-inflamatuvar ögedir.
-Diyet luteini ve zeaksantin yaşlanan gözde maküler dejenarasyonu ve katarakt oluşumunu önler

Yumurtanın karotenoid (lutein ve zeaksantin) içeriği: 
-Yumurta tüketimi, plazma lutein ve zeaksantin düzeyini arttırır.
-Yumurta, gözde maküler pigment yoğunluğunu arttırır.
-11 orta yaşlı bireyde 1.3 yumurta sarısının diyete eklenmesi plazma luteinini %38, plazma zeaksantin düzeyini %128 arttırır.
-60 yaş üzeri bireylerde 5 hafta süresince günde 1 yumurtanın tüketilmesi serum lipid ve lipoproteinler üzerinde değişikliğe neden olmadan serum lutein düzeyini %26, zeaksantin düzeyini % 38 arttırmıştır

YUMURTANIN BESLENMEMİZDE KULLANIMI
1. Omlet, çılbır vb. (esas yemek olarak) ve besin değerini arttırmak için (makarnaya kırılarak, yumurtalı ıspanak vb.)
2. Kabartıcı olarak; kek yapımında (FOM)
3. Emülsifiye edici olarak mayonez yapımında,
4. Katılaştırıcı olarak (terbiye yapımı)
5. Yemeklerin lezzetinin, renginin ve kokusunun daha iyi olmasını sağlar

YUMURTANIN PİŞİRİLMESİ
1.Yumurta proteinleri ısı etkisi ile katılaşır (Yum. akı 60 oC’ de, sarısı 70 oC’ de) Isı derecesi arttıkça katılaşma hızı da artar
2.Pişirme ile sindirimi kolaylaşır.
3.Yumurta akında bulunan ve biotinin kullanımını engelleyen avidin bu özelliğini yitirir  
 4.Yumurta çok uzun süre pişirilirse veya bayatsa, pişme esnasında beyazda bulunan S, sarıda bulunan Fe ile birleşir. Sarının etrafında yesil renk oluşur (FeS halkası)

Yumurta pişirilirken dikkat edilecek noktalar:   
-Önce yıkanmalı
-Ayrı bir kaba kırılarak tazeliği kontrol edilmeli
-3-4 saat önceden buzdolabından çıkartılır (Kek yapımında; musin aktivite gösteremez, yeterli kabarma sağlanmaz)