DERİNİN YAPISI

Deri, etkin maddeler için kolay bir geçiş bölgesi değildir. Bu nedenle uygulanacak preparatın yüzeysel etki veya derinin daha derin katmanlarında göstereceği etkiye göre bir farmasötik şeklin oluşturulmasına ihtiyaç vardır. Öncelikle derinin yapısı çok iyi bilinmeli ve bu yapının gerekliliklerine göre formülasyonlar oluşturulmalıdır.

Deri; vücudun dış yüzünü örten ve yetişkin bir kişide 1.4 - 1.8 m2 yüzey alanına sahip çok tabakalı karmaşık bir organdır.

Derinin başlıca görevleri;
• Vücudu dış etkenlerden koruma
• Solunum
• Hissetme
• Vücut ısısının ayarlanması
• İfrazat
• Absorpsiyon (emilim)

Deri başlıca 3 katmandan oluşur:
1- Epidermis
     a) Boynuzsu tabaka
     b) Canlı Tabaka
2- Dermis
3- Hipodermis (Subkütan tabaka, Deri altı dokusu)

1- Epidermis:
Boynuzsu tabaka (Stratum corneum): Derinin koruyucu tabakasıdır ve ölü hücrelerden oluşur. Başlıca keratinosit ve korneosit hücrelerden oluşur. Bu hücrelerin arasında fosfolipitler başta olmak üzere, çok sayıda lipit yer alır.

Epidermis kurudur. Üzeri ter ve yağ bezlerinin salgıları ile oluşan ve "sebum" adı verilen bir tabaka ile örtülüdür.
Canlı epidermis ise derinin sürekli olarak yenilenmesinden sorumludur.

2- Dermiş:
Epidermisten 5-20 kat daha kalındır ve derinin esneklik ve sağlamlığından sorumludur. Kıl kökü, yağ ve ter bezleri, kan damarları, kollajen ve elastin bu tabakada yer alır. Kollajen, kan ve lenf damarlarını destekler ve korur. Sinir uçları da bu tabakada yer alır.


3- Hipodermis:
Yağ tabakasıdır. Bu tabaka kıl, ter bezleri ve duyuya ait kısımları içerir. Arterler, venler ve lenf kanalları da yer alır. Derinin izolasyon ve mekanik dayanıklılığını sağlar.
Derinin pH'sı 5.2 - 5.6'dtr. Bu asit pH deriyi dış etkenlere ve patojen mikroorganizmalara karşı korur. Derinin alt katmanlarına doğru pH değeri kanın pH'sına yaklaşır. Derinin dış dünyaya açılan üst yüzeyindeki asit pH'nın değişmesi epidermis tabakasının da değişimine neden olarak zafiyetine yol açar.
Alkali deride keratinleşme durur, önce çatlaklar ve ardından daha yoğun lezyonlar oluşarak deri hastalıklara açık hale gelir.